فروغ از زبان خودش

فصلنامه‌ی «بررسی کتاب» چاپ لس آنجلس که از ۱۸ سال پیش به همت و با ویراستاری مجید روشنگر، پژوهشگر ساکن این شهر منتشر می‌شود، در شماره‌ی اخیر خود یکی از نامه‌های فروغ فرخ‌زاد به مجله فرودسی را به چاپ رسانده است که در اواخر دوران حیات این شاعرنام آور ایرانی و در پاسخ به مطالبی که در مورد او در دیگر نشریات آن زمان چاپ شده بود نوشته شده است.

مجید روشنگر از سال‌ها پیش در حال مذاکره با فردی بوده است که در حدود ۷۰ یا ۸۰ قطعه نامه‌ی منتشرنشده از فروغ فرخزاد را در اختیار دارد: «این نامه‌ها قرار بود در یک ویژه‌نامه‌ی مخصوص «نامه‌های فروغ» به چاپ برسد، اما به علت مرگ ناگهانی صاحب نامه‌ها هرگز به دست ما نرسید. با وجود این، مذاکراتی برای به دست آوردن این نامه‌ها با بازماندگان فرد مورد نظر در داخل ایران، هم اکنون در جریان است.»
 

متن نامه‌ی فروغ فرخزاد به مجله‌ی فردوسی
در اولین مرحله آرزویم این است که شما را با مطالعه‌ی نامه‌ی طولانی‌ام خسته نکنم. من عادت ندارم زیاد حاشیه بروم و حتا تعارف معمول را بلد نیستم. به همین جهت، منظورم را بدون هیچ تشریفاتی بیان می‌کنم. من در دی‌ماه ۱۳۱۳ در تهران متولد شدم. راجع به پدر و مادر و میزان تحصیلاتم بهتر است صحبتی نشود. شاید پدرم از این‌که دختر پر رو و خودسری مثل من دارد، زیاد خشنود نباشد. یک سال است که به طور مداوم شعر می‌گویم. پیش از آن مطالعه می‌کردم و می‌توانم بگویم که بیشتر از همه‌ی روزهای عمرم کتاب‌های سودمند خوانده‌ام. سه سال است که اصولاً روحیه‌ی شاعرانه پیدا کرده‌ام. راجع به راهی که در شعر انتخاب کرده‌ام، به نظر من، شعر شعله‌ای از احساس است و تنها چیزی ست که مرا، در هر حال که باشم می‌تواند به یک دنیای رؤیایی و زیبا ببرد. یک شعر وقتی زیباست که شاعر تمام هیجانات و التهابات روح و جسم خود را در آن منعکس کرده باشد. من عقیده دارم هر احساسی را بدون هیچ قید و شرطی باید بیان کرد. اصولاً برای هنر نمی‌شود حدی قایل شد و اگر جز این باشد، هنر روح اصلی خود را از دست می‌دهد. روی همین طرز فکر شعر می‌گویم.

برای من که یک زن هستم، خیلی مشکل است که بتوانم در این محیط فاسد، در عین حال، روحیه‌ی خود را حفظ کنم. من زندگی خودم را وقف هنرم و حتی می‌توانم بگویم فدای هنرم کرده‌ام. من زندگی را برای هنرم می‌خواهم. می‌دانم این راهی ست که سر و صدا و مخالفین زیادی برایم دست و پا کرده است. ولی عقیده دارم بالأخره باید سد‌ها شکسته شود. یک نفر باید این راه را می‌رفت و من چون در خودم گذشت و شهامت را می‌بینم، پیش‌قدم شدم.

تنها نیرویی که پیوسته مرا امید می‌دهد تشویق مردم روشنفکر و هنرمندان واقعی کشور است. من از مردم زاهدنمایی که همه کار می‌کنند و باز هم دم از تهذیب اخلاقی جامعه می‌زنند، بیزارم. و به علاوه من انتقاد صحیح را با کمال میل قبول می‌کنم نه انتقادی که از روی نهایت خودپرستی و ظاهرسازی و فقط به منظور از میدان به در بردن طرف و بدنام کردن او می‌شود.

می‌دانم که خیلی صحبت راجع به من می‌شود. می‌دانم که خیلی اشعار مرا تعبیر و تفسیر می‌کنند و حتا برای بدنام کردن من، برای اشعارم جواب می‌سازند تا به مردم وانمود کنند که من برای شخص معینی شعر می‌گویم. ولی با همه‌ی این‌ها، از میدان به در نمی‌روم. من شکست نمی‌خورم و همه چیز را در نهایت خونسردی تحمل می‌کنم. همان‌طور که تا به حال کرده‌ام. من عقیده دارم که یک قطعه شعر باید مثل جام شراب، انسان را داغ کند و همه‌ی کوششم در این راه مصروف می‌شود و سعی می‌کنم اشعارم در عین سادگی، همین اثر را روی خواننده بگذارد.

در مورد نویسندگان و شعرایی که می‌پسندم، از میان شعرای ایرانی معاصر، فریدون توللی را استاد خودم می‌دانم و به اشعار نادر نادرپور و فریدون مشیری بی‌اندازه علاقه‌مندم و به آن‌‌ها ایمان دارم. در اشعار فریدون مشیری لطف و رقت‌اش را می‌پسندم و در اشعار نادرپور، قدرت تجسم و هنر توصیف و تشبیهات و استعارات بدیعی که به کار می‌برد از نظر من ممتاز و استادانه است.

از شعرای خارجی، شارل بودلر، شاعر فرانسوی را از روی ترجمه‌هایی که از اشعار او در مجلات چاپ شده می‌شناسم و می‌پسندم و به کنتس دونوای هم ارادت دارم چون مکتبم را به مکتب او نزدیک می‌بینم. اما تنها کتابی که هیچ وقت از خواندنش سیر نمی‌شوم، ترانه‌های بیلیتیس است. بیلیتیس برای من مظهر همه چیز است. از نویسندگان خارجی، آندره ژید فرانسوی و امیل زولا را ترجیح می‌دهم و ضمناً موزیک ایرانی را به موسیقی کلاسیک و اروپایی ترجیح می‌دهم. چون من اصولاً اندوه را دوست دارم و از رنج لذت می‌برم.

بعد از موزیک به سینما علاقه دارم ولی متأسفانه در شهری که فعلاً زندگی می‌کنم، از نعمت دیدن فیلم خوب همیشه محروم‌ام. بزرگ‌ترین آرزوی من این است که یک هنرمند واقعی باشم و همیشه سعی می‌کنم به این آرزو برسم چون کتاب را خیلی دوست دارم، باز هم آرزو می‌کنم سطح فرهنگ مملکت بالا برود و مردم هنر و ارزش حقیقی آن را درک کنند و آن‌قدر فهمیده و روشنفکر بشوند که دیگر به تحریک زاهدنماها تسلیم نشوند و به آن‌‌ها اجازه‌ی دخالت در کاری را که صلاحیت قضاوت ندارند ندهند.

آرزوی من آزادی زنان ایران و تساوی حقوق آن‌‌ها با مردان است. من به رنج‌هایی که خواهرانم در این مملکت در اثر بی‌عدالتی‌های مردان می‌برند، کاملاً واقفم و نیمی از هنرم را برای تجسم دردها و آلام آن‌‌ها به کار می‌برم. آرزوی من ایجاد یک محیط مساعد برای فعالیت‌های علمی و هنری و اجتماعی بانوان است.

آرزو دارم مردان ایرانی از خودپرستی دست بکشیند و به زن‌‌ها اجازه دهند تا استعداد و ذوق خودشان را ظاهر سازند.
به امید آن روز
فروغ فرخ‌زاد
اهواز        

 

نقل از:http://www.khabgard.com/statics.asp?id=-1411839157